thoi-xua-1648004959.jpg
Trước đây nam giới Mnông chỉ đóng khố và ở trần

Từ thời xa xưa, người Mnông đã biết chọn vỏ cây làm trang phục để che đậy, bảo vệ cơ thể, chống lại giá rét. Nguyên liệu làm trang phục từ những loại cây có sẵn trong rừng như cây bril, cây r’ban... Vỏ cây được bóc thành từng tấm, có kích thước tùy ý của từng cây, sau đó dùng đá cuội hoặc dùng bàn đập bằng gỗ, đập dập đem ngâm nước cho rã hết phần lõi, chỉ còn lại xơ mang phơi khô, sau đó tước thành sợi nhỏ đưa vào khung dệt.

Trước kia, khố vỏ cây được dệt đơn giản và thường thô ráp, phần lớn để trơn (màu sợi), chỉ trang trí hai đường chỉ màu trắng, đỏ kết hợp với màu nền ở hai bên mép dọc theo thân khố, hai đầu để thừa sợi tạo thành tua một cách tự nhiên và không như khố dệt bằng sợi bông. Sau này, người Mnông đã biết lấy chất liệu bông để chế biến thành sợi và dệt thành vải. Cho nên khố mới được trau chuốt, thêm thắt bởi sợi bông với các màu sắc khác nhau cùng với các họa tiết, hoa văn để làm cho khố chắc hơn, đẹp hơn.

Để làm ra một sản phẩm thổ cẩm hoàn chỉnh phải trải qua rất nhiều công đoạn và tốn rất nhiều thời gian. Đầu tiên phải là khâu chuẩn bị các nguyên liệu như sợi bông, lá trầu, củ nghệ, củ nâu, củ chàm…

Nguyên liệu chính dùng dệt thổ cẩm của người Mnông là bông. Khung dệt thổ cẩm của người Mnông được làm bằng tre nứa, gỗ có sẵn. Để tạo các hoa văn, người dệt sắp xếp trật tự màu sắc của các sợi vải hợp thành thảm dọc ứng với kiểu trang trí được lựa chọn, rồi trong quá trình dệt những sợi chỉ ngang dải hoa văn trên áo, váy, khố thường gần gũi với thiên nhiên, phản ảnh các sinh hoạt đời sống thường ngày của người Mnông. Đó là những dãy núi, nước sông lượn chảy, mưa rơi, hình con cá, hình lượn sóng, lá dứa, tổ ong, trái trám, rau dớn, chiêng, ché, ngà voi… được cách điệu.

tre-em-1648004905.jpg
Trang phục của trẻ em Mnông (ảnh Tấn Vịnh)

Dưới đôi bàn tay khéo léo của người phụ nữ, những họa tiết đều mang tính cách điệu cao và thường thể hiện bằng các hoa văn khá đặc trưng với nhiều màu sắc. Chị em thường dệt khố vào những lúc rảnh rỗi hay những ngày nông nhàn. Một chiếc khố được dệt nhanh và liên tục thì thời gian khoảng một tháng; đôi khi đến vài ba tháng tùy vào độ tinh xảo của chiếc khố.